Digitaal geld (CBDC, Facebook, Stablecoins)

Naast Bitcoin zijn er verschillende vormen van digitaal geld. Het aandeel van cash geld in de economie wordt steeds minder en we zijn steeds meer gewend aan digitale vormen van geld. Elk met specifieke kenmerken:

• geld op je bankrekening
• CBDC (Central Bank Digital Currency, zoals een digitale euro)
• Facebook als private partij die een eigen munt wil uitgeven
• Stable Coins, cryptocurrencies die fiatgeld representeren

Er zijn twee soorten euro: Het saldo dat je bij jouw (private) bank hebt staan en contant geld. Je banksaldo is een schuld van jouw bank aan jou. Die versie is al digitaal; Je hebt o.a. PIN en iDeal. Het andere soort is contant geld (muntjes en briefjes), geld dat direct van de Europese Centrale Bank komt. De ECB gaat dit contante geld nu óók digitaal maken. Een digitale euro is dus een schuld van de centrale bank aan jou. Je kan het in de toekomst digitaal, (op je mobiel of misschien met een chipkaart), gebruiken.

Central Bank Digital Currency

Een Central Bank Digital Currency (CBDC) is een elektronisch cash geld systeem, uitgegeven door de centrale bank ('CB') van een land (of een muntunie als de EuroZone). Op dit moment (voorjaar 2021) bestaat er nog geen CBDC maar zijn er wel plannen geannonceerd door o.a. de CB van China, de FED en de ECB.

Een CBDC is het best te vergelijken met contant geld (of van chartaal geld ), maar dan digitaal. Daarom hoor je ook wel termen als 'de digitale Euro' of 'de digitale dollar'. De uitgever van een CBDC is —zoals de naam aangeeft— een centrale bank. Een tegoed in CBDC is finaal; In feite is een tegoed in een CBDC een stukje van de reserves van de CB.

Verschil met een bankrekening

Hoewel reguliere banktegoeden ook in feite digitaal zijn, is er wel degelijk een aantal verschillen tussen CBDC's en giraal geld. De huidige banktegoeden waar u, lezer, waarschijnlijk over beschikt is in feite een claim op een schuld, op euro's uit het niets gecreëerd op het moment dan een client een lening bij bank afsloot (bijv hypotheek). Er is daarmee een vereffening van schuld tussen bank en client. Voor reguliere banktegoeden is het deposito-garantiestelsel van toepassing in Nederland. Wanneer een bank failliet zou gaan worden de tegoeden van de clienten daarmee gegarandeerd tot een bedrag van 100.000 euro. Voor een CBDC is dit niet nodig is, omdat een CB niet failliet kan gaan.

Opties bij invoering

De basis vorm is wanneer de CBDC een vorm van chartaal geld gaat zijn. Dan worden de CBDC's een bearer instrument, dwz 'aan toonder'. Een specifiek tegoed of transactie is dan niet (per se) aan een identiteit te koppelen.

CBDC ook een koppeling aan persoonsgegevens bevatten, zoals bij traditionele bankrekeningen, anders dan bij contant geld. Zeker omdat huidige regeringen een onverzadigbare honger te hebben naar het 100% transparant en minutieus gedetailleerd in kaart brengen van alle geldtransacties is dat een risico. Het geeft overheden ook de mogelijkheid om te sturen op uitgaven van individuen. Bij stimulerings-programma's of uitkeringen kan zo geselecteerd worden aan welke soorten uitgaven men gebonden is en/of in welke periode het geld moet worden besteed.

Een van de mogelijke effecten van de invoering van CBDC is dat de rol van reguliere banken bij het betalingsverkeer kleiner wordt. Banken zullen voornamelijk nog een rol spelen in het leveren van producten met rente, zoals krediet, hypotheken, spaarrekeningen e.d.

Risico's

De risico’s vallen in een aantal groepen:

• Privacy. Als de digitale euro aan de identiteit van de burgers wordt gekoppeld, kan een systeem van massasurveillance ontstaan. De ECB en partners weten dan precies hoe, waar en wanneer álle transacties van álle burgers verlopen. Dit zou ongekend zijn.
• Programmeerbaarheid. Digitaal geld kan programmeerbaar gemaakt worden. Er kan een negatieve rente worden ingebouwd voor mensen die hun geld té lang bewaren, dit stimuleert mensen om geld uit te geven, “dat is goed voor de economie”. Er kan een maximum worden gesteld aan uitgaven bij bijvoorbeeld de benzinepomp of de slager. En ook kan er op locatie worden ingesteld dat geld niet werkt, of boetes worden afgeschreven, bijvoorbeeld bij een demonstratie die een overheid afkeurt. Geld zou hierdoor een gereedschap van de overheid worden om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Dit is iets dat nog niet eerder in de geschiedenis heeft bestaan.
• Onontkoombaarheid. Wanneer uitkeringen worden uitgedeeld met behulp van de digitale euro, of belasting alleen betaald mag worden in digitale euro’s, ontstaat een systeem waar mensen gevangen in kunnen raken.
• IT risico’s. Na de lancering van de digitale euro zouden er softwareproblemen kunnen ontstaan of hij wordt gehackt. Aan de ene kant is dat te overzien want de beheerder heeft centrale controle en kan dergelijke problemen achteraf rechtzetten. Maar aan de andere kant, er kan een punt komen dat het wegvallen van de digitale euro gebruikers in grote problemen kan brengen.
• Systeemrisico’s. Het introduceren van de digitale euro gebeurt op z’n lichtst gezegd in “fragiele tijden”. De inflatie is hoog, euro’s bijdrukken gaat niet meer, rente opschroeven drijft Noord en Zuid-Europa uiteen en maakt staatsschulden tot molenstenen, en de wereld stevent af op een recessie. Als er dan miljoenen mensen en bedrijven gaan schuiven met hun geld, van commerciële banken naar de publieke bank kan het al snel erg mis gaan.

Facebook: Libra/Diem

De firma Facebook kondigde in 18 juni 2019 aan een digitale munt te willen introduceren welke mondiaal gebruikt zou kunnen worden. Daarvoor was een samenwerkingsverband met andere bedrijven waaronder PayPal, eBay, Mastercard, en Coinbase opgericht waarmee zou worden samengewerkt. Een eigen blockchain en een munt met de naam Libra.

Deze digitale munt, de Libra, zou de waarde ontlenen aan een mandje van valuta, met de dollar, euro, yen en yuan*** als (belangrijkste) componenten. Facebook zou dan ook een App introduceren waarmee wereldwijd kon worden betaald.

Overheden overal schrokken hiervan. Het onvoorstelbare leek te gebeuren: een privaat bedrijf treedt op het terrein van de soevereiniteit bij uitstek nl. de uitgifte en beheer van 's lands geld. Alle belangrijke overheden gaven Facebook te kennen de plannen beter af te blazen, de Libra zou onder geen beding getolereerd worden.

China ging een stap verder, en trad in het offensief en kondigde een eigen digitale munt aan die mondiaal in te zetten zou zijn. Het is deze actie van China waarvan op hun beurt de andere overheden wakker schrokken: het zou toch niet zo zijn dat China zou gaan domineren met haar digitale munt? Sindsdien is de race gestart waarbij de grote machtsblokken naarstig op zoek zijn naar de invulling van de realisatie van digitaal cash. Voor China lijkt de introductie van een CBDC tijdens de Olympische Spelen in 2022 een streven te zijn.

Een introductie van de digitale Euro of Dollar valt niet voor 2025 te verwachten [bron]. In december 2020 besloot het bedrijf de naam van de munt te veranderen naar Diem, wat volgens het bedrijf beter paste (bron).

De Bancor

Tijdens het Bretton Woods overleg in 1944, waar de landen van de wereld samenkwamen om de mondiale staat van de economie te bespreken, stelde de bekende econoom John Maynard Keynes de Bancor voor: een wereldmunt die zijn waarde zou ontlenen uit een mandje van valuta. Door de zwaarwegende invloed van de (op dat moment economische supermacht) VS werd echter besloten om de dollar als wereldmunt te nemen, en de waarde van de dollar aan een goudstandaard te onderwerpen. Het idee van de Libra grijpt dus terug naar het concept van de Bancor, maar dan met een gefedereerde blockchain die door verschillende grote bedrijven beheerd zou worden.

Stable Coins

Een andere vorm van digitaal geld zijn de stable coins. In feite is dit een digitale representatie van een reguliere valuta zoals de dollar, uitgegeven door een commerciele partij. (We gebruiken nu de dollar verder als voorbeeld. Stable coins als Thether (USDT) en USDcoin (USDC) zijn gekoppeld aan de dollar).

Het concept is dat wanneer iemand een stablecoin aanschaft, deze commerciele partij zorgt dat er een token wordt gecreëerd EN er een corresponderende dollar wordt aangeschaft door de commerciele partij. Vandaar dat de koers van een stable coin vrijwel gelijk is aan een dollar.

Dit heeft als groot voordeel dat heel snel en flexibel kan worden gehandeld tussen deze 'fiat-representaties' en andere cryptocurrencies. Het handelsvolume is dan ook erg hoog, bijvoorbeeld door het in- en uitstappen door handelaren. Daarnaast kan het ook gebruikt worden door inwoners van landen met een (nog) minder stabiele munt om vermogen in dollars op te slaan.

Het risico is natuurlijk dat de commerciële partij niet voor elk token een dollar in kas heeft (fysiek, of als obiligatie). Door externe partijen de laten auditen moet men bewijzen dat die 1-op-1 relatie er wel is. Thether wordt gezien als risico: alhoewel men aangeeft wel alle dollars gedekt te hebben, is er nog geen 100% duidelijkheid gegeven.

Géén Bedreiging voor Bitcoin

Door de verschillend soorten van digitaal geld wordt het in de maatschappij steeds gebruikelijker om met een app te betalen. En we kunnen verwachten dat de overheid bij de introductie van de CBDC dit een nieuwe stimulans zal geven. Waarschijnlijk zal het bestaan en gebruik van CBDC eerder positief dan negatief werken op de populariteit van Bitcoin,

Omdat alle andere vormen van digitaal geld nog steeds zijn gekoppeld aan de waarde van de Dollar of Euro zal elke vorm op 1 punt beslist niet kunnen concurreren met Bitcoin: zij zullen onderhevig zijn aan de monetaire politiek van de Centrale Bank en dat betekent in de komende decennia naar alle waarschijnlijkheid een voortdurende verruiming van de geldhoeveelheid.

Kenmerkend verschil tussen alle vormen van digitaal geld en Bitcoin is het het deflationaire karakter van Bitcoin, veroorzaakt door de bekende limiet ('cap') van 21 miljoen bitcoin. Bitcoin blijft dan ook naar alle waarschijnlijkheid een beter oppotmiddel (Store of Value).