Bitcoin in El Salvador

Voorgeschiedenis

Dollarisatie El Salvador

De colón (SVC) was van 1892 tot aan 2011 de munteenheid van El Salvador. De colón was vernoemd naar Christopher Columbus (Cristóbal Colón in het Spaans). Op 1 januari 2001 werd de United States dollar (USD) wettig betaalmiddel in El Salvador. Hiermee verloor El Salvador de regie over het eigen monetair beleid. Dit omdat het monetaire beleid ten aanzien van de USD door de Federal Reserve in de Verenigde Staten wordt gemaakt.

De dollarisatie heeft op twee wijzen invloed op de latere invoering van Bitcoin. Ten eerste heeft het land El Salvador sindsdien geen eigen munt meer, dus geen controle over het monetaire beleid. De invoering van Bitcoin is dus iets minder vreemd dan voor een land dat wél een eigen munt heeft. Dit is de positieve invloed.

In negatieve zin heeft de dollarisatie delen van de bevolking argwanend gemaakt voor verandering van de munt. De El Salvadoranen waren een bepaalde koers beloofd bij de omzetting van hun spaartegoeden, maar de uiteindelijke koers bleek veel slechter. Hierdoor zijn de El Salvadoranen bang dat dit weer gaat gebeuren, alleen dan nu met Bitcoin.

President Bukele

Nayib Bukele

Volledige naam	Nayib Armando Bukele Ortez
Bijnaam
Geboren	24-07-1981
Geboorteplaats	San Salvador, El Salvador
Overleden
Nationaliteit	xxxxxxx
Beroep(en)	President van El Salvador
Bekend van	xxxxxxx

Nayib Bukele is de president van El Salvador sinds 01-06-2019 na het winnen van de verkiezingen van 2019. De als 'populistisch' bestempelde president haalde 53% van de stemmen en verkreeg daarmee een absolute meerderheid in beide kamers van het parlement.^[1] Bukele is met 40 jaar (in 2021) een van de jongste presidenten op aarde.

Bukele is onder meer populair geworden door de effectieve bestrijding van het straatgeweld en het aanpakken van oude, corrupte machtsstructuren die naar verluidt de elite de hand boven het hoofd en in het zadel van de macht houden.

Er is veel kritiek op Bukele, ook vanuit het Westen. Gewezen wordt op de autocratische trekken van de president. Zo heeft hij rechters vervangen en met militair vertoon in het parlement wetten doorgedrukt om geld vrij te maken voor bestrijding van criminaliteit.

Ondanks dat hij zich opwerpt als man van het volk komt hij uit een gezin behorend tot de bovenlaag van het land.

Eerste Bitcoin-experiment: El Zonte/Bitcoin Beach

Mike Petereson, een surfer neergestreken in het kustplaatsje El Zonte, zette daar sinds 2018 een circulaire lokale Bitcoin-economie op, waaraan een duizendtal mensen en een honderdtal winkels deelnamen. De infrastructuur bestond in essentie uit één Lightning Node. De mensen gebruikten een Lightning-wallet, omdat on-chain fees te duur zijn voor Salvadoranen en de transacties te traag voor gebruik in winkels en dergelijke. Dit is redelijk succesvol gaan draaien en zo ontstond ook de bijnaam van El Zonte: 'Bitcoin Beach'. Uiteindelijk heeft ook president Bukele dit fenomeen ter plaatse leren kennen. Dit bracht hem op het idee om deze opzet van Bitcoin Beach over het hele land uit te rollen. Anders gezegd, zonder deze surfer in El Zonte was bitcoin nu bijna zeker geen wettig betaalmiddel in El Salvador geweest.

Details Bitcoin Beach

Een anoniem gebleven persoon vond zijn USB-stick terug met daarop bitcoin, ooit gekocht voor 15 dollarcent. Hij zocht een goed doel ervoor en sloot een partnerschap af met surfer dude Michael (Mike) Peterson. Peterson kreeg van hem een flinke donatie, op voorwaarde dat de bitcoins gebruikt werden om een circulaire Bitcoin-economie op te zetten, en niet direct te verkopen voor fiat. ^[2]

Peterson kwam namelijk al jaren in het kustplaatsje El Zonte om te surfen. Hij en zijn vrouw kochten een huis en gingen er permanent wonen. Ze zagen dat de lokale armere bevolking geen bankrekening had en puur op content geld leeft. Over afstand geld sturen of ontvangen is voor 70% van de bevolking onbereikbaar.

Peterson overwoog Bitcoin (on chain) te introduceren maar zag daar van af wegens de lage transactiesnelheid en hoge fee kosten. Hij vond de tijd rijp om Lightning in het dorp te introduceren: alle mensen die mee wilden doen (kleine eettentjes e.d.) dienden de Satoshi (Lightning-only) Wallet te installeren op hun telefoon. Peterson zette een Lightning node onder eigen beheer op. De hele lokale Bitcoin economie draait in feite op deze node. Om twijfelende mensen over de streep te trekken beloofde Peterson te allen tijde sats terug om te wisselen voor contante USD.

Invoering bitcoin als wettig betaalmiddel

Aankondiging van de Bitcoinwet tijdens Bitcoin Miami Convention

Jack Mallers (CEO van Strike) hield op 5 juni een presentatie op Bitcoin Miami Convention 2021, tijdens deze presentatie haalde hij problemen aan die volgens hem verkeerd gaan in de macro-economie. Hierna vertelde Mallers wat emotioneel welke nadelen het gebruik van de USD voor El Salvador, bijvoorbeeld de kosten van remittances. Tijdens zijn bijna drie maandelijkse verblijf in El Salvador hielp en leerde hij de El Salvadoranen met betrekking tot Bitcoin. Mallers kreeg een bericht van Bukele met de vraag om mee te helpen aan het plan om bitcoin als wettig betaalmiddel te maken in El Salvador. Tijdens deze presentatie liet Mallers een video van Bukele zien, hierin vertelde Bukele dat hij volgende week een wetsvoorstel inbrengt die bitcoin als wettig betaalmiddel zal beschouwen.

Wetsvoorstel

Vier dagen na de aankondiging van de Bitcoinwet, op 9 juni, nam het congres het wetsvoorstel aan met een overgrote meerderheid van 62 uit 84 stemmen^[3]. El Salvador gaf aan dat zij negentig dagen nodig hadden om het land voor te bereiden op de ingang van deze wet. Op 7 september 2021 ging de Bitcoin Wet in. Met de inwerkingtreding van deze wet is El Salvador het eerste land ter wereld dat bitcoin als wettig betaalmiddel accepteert.

De Bitcoinwet

In een tweet van Bukele (Engelse versie) liet hij zien wat de inhoud van 'the Bitcoin Law' of 'Ley Bitcoin' (de Bitcoinwet) is.

Bitcoin Magazine vatte de Bitcoin Wet als volgt samen:

Het doel van het wetsvoorstel is om van Bitcoin een wettig betaalmiddel te maken;
De prijs tussen Bitcoin en de dollar wordt volledig overgelaten aan de vrije markt;
Prijzen mogen worden uitgedrukt in Bitcoin;
Belastingen mogen worden betaald in Bitcoin;
Uitwisseling van Bitcoin voor andere valuta is belastingvrij, zoals het hoort;
De Amerikaanse dollar wordt gebruikt in de boekhouding als referentievaluta;
Alle aanbieders van producten of diensten moeten Bitcoin accepteren als dat als betaalmiddel wordt aangeboden;
Winkels kunnen een bitcoin wallet via de overheid aanmaken;
De staat zal via de Banco de Desarollo de El Salvador (BENDESAL) gegarandeerd de uitwisseling tussen de Amerikaanse dollar en Bitcoin faciliteren;
Er komt een fonds (trust) van $150 miljoen dat wordt gebruikt om uitwisselingen te faciliteren en de kosten te dekken.

Chivo wallet en Chivo ATM

Bij ingang van de wet bood El Salvador twee producten aan; de Chivo wallet en de Chivo ATM. 'Chivo' is in El Salvador jargon voor het woord 'cool'.

Een Chivo ATM in El Salvador

Chivo Wallet

De Chivo wallet is een door de El Salvadoraanse staat uitgebrachte bitcoin (telefoon-)wallet, waarmee je bitcoin kan ontvangen en verzenden. Deze wallet maakt gebruik van Lightning, waarmee je instant en zo goed als kosteloos bitcoin kunt verzenden en ontvangen door middel van bijvoorbeeld het scannen van een QR-code. Om bitcoingebruik onder de bevolking te stimuleren kon elke gebruiker gratis $30 aan bitcoin ontvangen in de Chivo Wallet. Het gebruik van de Chivo wallet is niet verplicht, iedereen is vrij te kiezen welke bitcoin wallet hij of zij gebruikt.

Chivo ATM

De Chivo ATM is een apparaat waarmee men zijn of haar bitcoin zonder commissie kan kopen of verkopen tegen cash USD. Naast de uitrol in El Salvador van de Chivo ATM, zijn er ook Chivo ATM's geplaatst in de Verenigde Staten. Op 29-09-2021 waren er in totaal 231 Chivo ATM's geplaatst.^[4] Alle Chivo ATM's zijn geplaatst door de El Salvadoraanse staat.

Remittances

Remittances is Engels voor het overmaken van geld van het buitenland naar je eigen thuisland. Veel El Salvadoranen werken in het buitenland om geld te verdienen, ze maken dit geld over naar El Salvador. In de Verenigde Staten werken er ongeveer twee miljoen El Salvadoranen. Deze remittances maakten in 2020 24%^[5] deel uit van het bruto binnenlands product (bbp) van El Salvador. De kosten van deze remittances kan oplopen tot wel 50% op de traditionele manier. Door het sturen van bitcoin van het buitenland naar El Salvador (bijvoorbeeld via de Chivo Wallet) zijn er zo goed als geen kosten voor deze transacties. Dankzij deze methode zal het bbp in El Salvador significant kunnen stijgen, wat dus goed is voor de El Salvadoraanse economie. Nog een probleem op de traditionele manier is om deze remittances (in cash) te ontvangen in El Salvador. Men moet vaak uren in de rij staan. Met bitcoin is dit niet het geval, omdat je bitcoin wereldwijd instant kan verzenden en ontvangen.

Reactie vanuit de Bitcoin-community

Op Reddit verscheen er een post die voorstelde om met de gehele community op de dag van de ingang van de wet (7 september) $30 aan bitcoin te kopen, om de bevolking in El Salvador te steunen. Het bedrag van $30 was gekozen, omdat dit het equivalent was aan het bedrag dat elke El Salvadoraan kreeg aan bitcoin. Het voorstel van deze Reddit-gebruiker werd groots omarmt. De Reddit-post kreeg duizenden reacties, maar ook op andere sociale media werd het bericht groots opgepikt. Vele mensen lieten weten dat ze bitcoin op deze dag gingen kopen en riepen ook anderen op dit te doen. Zie bijvoorbeeld deze tweet van Michael Saylor die meer dan 90.000 stemmen kreeg op een poll.

Protesten tegen de Bitcoinwet

Naast voorstanders waren er ook tegenstanders van de Bitcoinwet in El Salvador. Mensen gingen de straat op om te demonstreren tegen de nieuwe Bitcoinwet. Ze gaven onder andere aan bang te zijn voor de koersschommelingen. Ook werd er een Chivo ATM in de hoofdstad San Salvador in brand gestoken. ^[6]

Kritiek en Wantrouwen

Er was van het begin af aan al veel kritiek en wantrouwen over de Bitcoin plannen van Bukele. Enkele van de vragen die links en rechts gesteld worden:

Wat is zijn intentie, is dat daadwerkelijk de unbanked te helpen?
Misschien wil Bukele een vrijhaven voor geld-witwassers creëren? Een modernere versie van Panama?
Als El Salvador geen USD meer heeft (en sommigen beweren dat dat aanstonds is), komt de gegarandeerde BTC naar USD-omzetting niet in gevaar? Of krijgen mensen dan een IOU (schuldpapier)?
De Chivo wallet is nu optioneel, elke Bitcoin/Lightning wallet kan gebruikt worden. Maar blijft dat zo?
De meeste tweets van Bukele over Bitcoin zijn in het Engels, over de hoofden van de eigen bevolking heen. "Heeft Bukele wel ons welzijn in gedachten?" is dus een logische vraag bij de bewoners van El Salvador.
De 700 Bitcoins die El Salvador heeft aangekocht, hoe ging dat in zijn werk? Wie beheert die bitcoins? Welke wettige maatregelen en controle-mechanismen zijn er opdat deze bitcoins niet deels voor privé-doeleinden worden gebruikt?
Vooral punt #7 in de Bitcoin Wet van heeft kritiek gekregen: de verplichting past niet erg bij het 'vrijheidsethos' van Bitcoin. Die verplichting is overigens wel gecompenseerd door een andere voorziening in de wet: dat voor die partijen die (nog) niet in staat zijn om Bitcoin te accepteren (om bijv. technische redenen) de verplichting nog niet geldt. En dat de overheid hulp biedt met bijvoorbeeld educatie om de invoering van de voorzieningen door winkeliers en dergelijke te vergemakkelijken.

Zoals te zien zijn er veel vragen van het kaliber "what if Bukele turns nasty?". Dat is een vraag waarin het antwoord al besloten ligt. Dan gaat de situatie negatieve wending krijgen. Maar dit is tot dus ver niet het geval.

FAQ over de invoering van Bitcoin in El Salvador

Is de invoering van Bitcoin economisch gezien positief voor de bevolking?

Ja, mensen kunnen nu dankzij bitcoin sparen. Veel mensen hadden vaak alleen cash geld (omdat ze geen bankrekening hebben), wat direct werd uitgegeven. Ook zal het de El Salvadoranen veel geld schelen bij het doen van remittances.

Verloopt de introductie van Bitcoin vlekkeloos?

De introductie wordt over het algemeen als te haastig met te weinig voorbereiding beoordeeld.

Er kwam na het verzenden van bitcoin niet altijd USD uit een Chivo ATM rollen.^[7]

Ook waren de servers waarmee de Chivo-sfdwallets werken overbelast, waardoor de wallets geen response gaven.

De komende maanden zullen uitwijzen of Bukele en zijn team de volharding en skills hebben om de rimpels glad te strijken voordat het publiek teleurgesteld het hele Bitcoin systeem de rug toekeert.

Hoe zit het met de gratis $30 in bitcoin 'airdrop'?

Elke volwassen staatsburger van El Salvador ontvangt $30 aan Bitcoin in zijn of haar Chivo wallet. De benodigde bitcoin werden door de staat gekocht en betaald met belastinggeld. Daags erna stonden lange rijen bij de ATM's om de $30 aan bitcoin te cashen in contante dollars. Dat lijkt dus oppervlakkig gezien een niet zinvolle actie. Bij nader inzien is het echter een goede zet geweest, want zowat elke volwassen Salvadoriaan heeft nu een bitcoin wallet op z'n telefoon. Het belang hiervan blijkt uit het volume van de remittances: dat is nu (01-10-2021) al $1,000,000 per dag.^[8]

Kan Bukele bitcoin van het volk stelen of anders misbruiken?

Daar lijkt het niet op, want naast de staats-wallet Chivo (die een misbruik-mogelijkheid ingebouwd zou kunnen hebben) kunnen El Salvadoranen elke andere Bitcoin wallet gebruiken, waar de regering geen grip op heeft.

Straalt het negatief op Bitcoin af dat juist een land als El Salvador Bitcoin omarmt?

Sommige mensen hebben een negatieve associatie met president Bukele. Echter, zijn er in het verleden vele voorbeelden te noemen waarbij innovaties werden omarmt door sectoren waarbij men een negatieve associatie hadden. Denk bijvoorbeeld aan de VHS-tape en de porno-industrie. Overigens is Bitcoin een decentraal netwerk. El Salvador is op geen enkele mogelijkheid eigenaar van Bitcoin.

De introductie van Bitcoin in El Salvador wordt gevolgd door een crash in de koers. Ligt daar een oorzakelijk verband?

Er is mogelijk een verband, dit kan mogelijk een geval zijn geweest van 'koop het gerucht en verkoop het nieuws'. Echter, is dit maar een korte koersschommeling. Op lange termijn zal dit niet als significant worden beschouwen.

Waaruit staan de bezwaren van de lokale tegenstanders en zijn deze bezwaren terecht?

Vanuit een ter plaatse live-verslag in El Salvador bleek dat er meerdere redenen zijn bij de inwoners van El Salvador om tegen Bitcoin te zijn:

Gebrek aan kennis: Men begrijpt niet wat Bitcoin is (laat staan Lightning), snapt niet hoe het werkt, denkt dat het een speeltje is van rijke Westerlingen en ziet een volatiele koers.
Politieke mening: Men is (fel) tegenstander van Bukele en zijn autoritaire acties. Bitcoin is dan meer een stok om de gehate president mee te slaan.

En aan dat laatste is weinig te doen. Aan het gebrek aan kennis over bitcoin des te meer, hopelijk zal het begrip van Bitcoin in de loop van de tijd toenemen en de angst voor Bitcoin bij de bevolking daardoor afnemen.

Succes of gefaald experiment?

Hoe zal het verder gaan met Bitcoin in El Salvador? Er zijn genoeg partijen die er belang bij hebben dat dit experiment gaat falen, namelijk alle instanties die macht gaan verliezen als Bitcoin gemeengoed wordt: IMF, FED, Wereldbank, Visa/Mastercard etcetera. Sabotagepogingen zijn te verwachten.

Maar er zijn ook voldoende intrinsieke factoren die een succesvol verloop van dit experiment in de weg staan: de vijandigheid van delen van de bevolking tegen Bitcoin, het wantrouwen jegens president Bukele.

Maar ook de lage penetratiegraad van (mobiel) internet is een probleem voor het werken met Bitcoin en Lightning in El Salvador. Niet voor niets is enkele jaren geleden een betaalsysteem in Afrika ingevoerd op basis van SMS-berichten, hetgeen veel laagdrempeliger is.

Wellicht is El Savador de lakmoestest voor Bitcoin; met een president die Bitcoin niet alleen gedoogt maar zelfs ook aanmoedigt.

Bitcoin op de balans van El Salvador

El Salvador heeft zelf heeft bitcoin op de balans staan.

Voor de actuele balans: zie landen en bedrijven met bitcoin op de balans.

Bitcoin City

President Bukele kondigde op 21-11-2021 aan om de eerste Bitcoin stad van de wereld te maken in El Salvador, ten oosten van de regio La Union. Het project gaat gefinancierd worden door volledig gedekte bitcoin obligaties met een destijdse waarde van 500 miljoen dollar. De stad zal de vorm van een circel aannemen en het centrale plein van de stad zal in de vorm van een 'B' zijn. Vanuit de lucht zal de stad er uit moeten gaan zien als het Bitcoin logo.^[9]

Tijdlijn belangrijke gebeurtenissen


Datum	Gebeurtenis
05-06-2021	Aankondiging van Bukele van het wetsvoorstel om bitcoin een wetting betaalmiddel te maken.^[10]
09-06-2021	Congres stemt voor het wetsvoorstel om bitcoin een wettig betaalmiddel te maken.^[3]
09-06-2021	Bukele kondigt aan bitcoin te willen minen met de energie uit vulkanen.^[11]
06-09-2021	El Salvador koopt zijn eerste 200 bitcoins.^[12]
07-09-2021	Bitcoin is een wettig betaalmiddel in El Salvador. Hiermee tevens het eerste land waarin bitcoin een wettig betaalmiddel is.^[13]
26-09-2021	2.1 miljoen Salvadoranen gebruiken de Chivo wallet. Dit zijn meer gebruikers dan welke bank dan ook in El Salvador.^[14]
01-10-2021	1 miljoen USD per dag aan remittances stromen met Bitcoin El Salvador binnen, meldt president Bukele.^[15]
01-10-2021	El Salvador start met het minen van bitcoin door middel van vulkaanenergie.^[16]
06-10-2021	El Salvadoranen stoppen meer cash in de Chivo ATMs dan dat zij cash er uit halen. Dit betekend dus dat de El Salvadoranen meer bitcoin kopen dan verkopen via de ATMs. Als je het aantal in remittances hier in meetelt is dit een viervoud van het aantal cash dat mensen uit de ATMs halen.^[17]
09-10-2021	Bukele kondigt aan een dierenziekenhuis te gaan bouwen met de winst die El Salvador met bitcoin maakt.^[18]
21-11-2021	Bukele kondigt 'Bitcoin City' aan.^[9]
17-11-2022	Bukele kondigt aan dat El Salvador vanaf 18-11-22 elke dag één bitcoin koopt.^[19]